กลยุทธ์สยบมหาอำนาจ (11) : ชัยภูมิคับขันสู่การพิชิตม้าเจ๊ก อันภูมิประเทศนั้น มีพื้นที่สะดวก มีพื้นที่ซับซ้อน มีพื้นที่ประจัน มีพื้นที่เล็กแคบ มีพื้นที่คับขัน มีพื้นที่ห่างไกล เราไปก็ได้ เขามาก็ได้ เรียกว่าสะดวก พื้นที่สะดวกเยี่ยงนี้พึงยึดที่สูงโล่งแจ้งก่อน รักษาเส้นทางเสบียง ก็รบจักชนะไปได้ แต่ถอยกลับยาก เรียกว่าซับซ้อน พื้นที่ซับซ้อนเยี่ยงนี้การข้าศึกไม่ระวัง ออกตีชนะ หากข้าศึกเตรียมพร้อม ออกตีไม่ชนะ อยากกลับก็ลำบาง ไม่เป็นผลดี เราออกตีไม่ดี เขาออกตีก็ไม่ดี เรียกว่าประจัน พื้นที่ประจันเยี่ยงนี้ แม้สภาพข้าศึกเป็นประโยชน์แก่เรา เราก็ไม่ออกตี พึงนำทัพแสร้งถอย ให้ข้าศึกรุกไล่มากึ่งหนึ่ง จึงหวนเข้าตี เป็นผลดี
พื้นที่เล็กแคบ เราพึงยึดก่อน วางกำลังหนาแน่นรอคอย ข้าศึกหากข้าศึกยึดก่อนว่างกำลังหนาแน่นอย่าเข้าตี หากกำลังข้าศึกเบาบางก็จงเข้าตี พื้นที่คับขัน เราพึงยึดก่อน เลือกที่สูงโล่งแจ้งรอคอยข้าศึก หากข้าศึกยึดก่อน ให้ถอยเสีย อย่ารบด้วย พื้นที่ห่างไกล กำลังก้ำกึ่ง ยากจักท้ารบ ฝืนรบไม่เป็นผลดี หกประการนี้ คือหลักแห่งการใช้ภูมิประเทศ เป็นหน้าที่สำคัญของแม่ทัพ จักไม่พินิจพิเคราะห์มิได้
ในสมัยสามก๊กฝ่ายขงเบ้งทราบว่าสุมาอี้ยกกองทัพมา จึงให้ศิษย์รัก “ม้าเจ๊ก” ยกกองทัพไปรักษาตำบลเกเต๋ง จุดยุทธศาสตร์พร้อมกับทำสัญญาว่าถ้าแพ้ศึกม้าเจ๊กจะยอมให้ประหารทั้งครอบ ครัว
แต่ม้าเจ๊กทำการโดยประมาท เพราะไม่เคยทำสงครามจริง ๆ เพียงแค่เคยทำสงครามบนแผ่นกระดาษเท่านั้น ออกอุบายให้ตั้งค่ายบนเนินสูงไม่ยอมตั้งค่ายรักษาถนนบริเวณช่องเขาตามคำสั่ง ของขงเบ้ง มีเพียงอองเป๋งปลัดทัพที่ทำตามคำสั่งของขงเบ้ง กองทัพสุมาอี้เห็นดังนั้นจึงส่งทหารล้อมภูเขาเป็นอันมาก ทำให้กองทัพม้าเจ๊กถูกล้อมทุกทิศ เส้นทางส่งน้ำและทางส่งเสบียงก็ถูกตัดขาด ทหารจ๊กอิดโรยเสียขวัญเป็นอันมาก สุดท้ายกองทัพสุมาอี้จุดไฟเผาล้อมเนินเขา ทหารจ๊กตายเป็นอันมาก ม้าเจ๊กจำต้องตีฝ่าพร้อมพาทหารเสียตายกลับไปหาขงเบ้ง เสียตำบลเกงเต๋งให้แก่ กองทัพสุมาอี้
ฝ่ายขงเบ้งหลังจากเสียตำบลเกเต๋งให้แก่กองทัพสุมาอี้ตกใจเป็นอันมาก คิดถอยทัพกลับเมืองฮันต๋ง แต่ติดที่กองทัพสุมาอี้ไล่ตามมา จึงออกอุบายเมืองร้าง ขึ้นดีดพิณบนเชิงเทินลวงสุมาอี้ว่าในเมืองมีทหารซุ่มอยู่
แท้จริงไม่มีทหารแม้แต่คนเดียว สุมาอี้ยกกองทัพมาถึงเห็นขงเบ้งดีดพิณอยู่ คิดว่าเป็นอุบายเลยสั่งถอยทัพกลับค่าย ทำให้ขงเบ้งรอดไปได้ และสั่งค่อย ๆ ถอยกองทัพกลับเมืองฮันต๋ง ตอนหลังสุมาอี้ทราบจึงเจ็บใจเป็นอย่างยิ่ง
เมื่อถึงเมืองฮันต๋งแล้ว ขงเบ้งชำระความม้าเจ๊ก ม้าเจ๊กทำการโดยประมาท ทำให้สูญเสียตำบลเกเต๋ง ยุทธศาสตร์สำคัญ ซ้ำสูญเสียทหารเป็นจำนวนมาก ให้ลงโทษโดยการประหารทั้งครอบครัว แต่ขงเบ้งปราณี ไม่ประหารครอบครัวตามสัญญา ม้าเจ๊กจึงถูกประหารเพียงแค่คนเดียว พร้อมลดขั้นตัวเองลงสามขั้น เพื่อแสดงความรับผิดชอบ